Πανελλαδικές Εξετάσεις 2023 – Μηχανογραφικό Δελτίο (ΜΔ) : Συμβουλές για την επίλυση του «γρίφου», Προθεσμίες, Διαδικασία, Διαθέσιμες θέσεις. Τι να προσέξουν οι υποψήφιοι. Τι ισχύει για το Παράλληλο Μηχανογραφικό Δελτίο (ΠΜΔ)
Ξεκίνησε την Παρασκευή 7 Ιουλίου 2023 και λήγει τη Δευτέρα 17 Ιουλίου 2023 η λειτουργία της ηλεκτρονικής πλατφόρμας συμπλήρωσης και υποβολής του Μηχανογραφικού Δελτίου (ΜΔ) για εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση (ΑΕΙ / ένστολα τμήματα) ή/ και του Παράλληλου Μηχανογραφικού Δελτίου (ΠΜΔ) για εισαγωγή στα Δημόσια Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΔΙΕΚ) για το έτος 2023.
Διαθέσιμες θέσεις
Οι φετινές διαθέσιμες θέσεις για την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση – εξαιρουμένης της περίπτωσης προσθήκης των επιπλέον προσφερομένων θέσεων στα νεοϊδρυθέντα τμήματα Αειφορικής Γεωργίας και Γεωπονίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών – είναι περίπου ίδιος με τον αριθμό του προηγούμενου ακαδημαϊκού έτους (68.574 για το 2023 έναντι 68.394 του 2022). Στις θέσεις αυτές θα πρέπει να προστεθούν και οι θέσεις των ένστολων τμημάτων που σε σχέση με το προηγούμενο έτος αυξήθηκαν για την Αστυνομία (910 από 800 το 2022), μειώθηκαν για τις Στρατιωτικές Σχολές (1.335 από 1.438 το 2022), το Λιμενικό Σώμα (84 από 127 το 2022) και τις ΑΕΝ (1.479 από 1.681 το 2022), ενώ παρέμειναν αμετάβλητες για την Πυροσβεστική Ακαδημία (190). Οι θέσεις αυτές θα διεκδικηθούν σε ποσοστό 90% από τους συμμετέχοντες στις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις και σε ποσοστό 10% από τους συμμετέχοντες των δύο προηγούμενων ετών (χωρίς νέα εξέταση).
Για τα ΔΙΕΚ (ΥΠΑΙΘ, ΔΥΠΑ/πρώην ΟΑΕΔ, Υπουργείων Υγείας, Τουρισμού και Αγροτικής Ανάπτυξης) οι θέσεις που διατίθενται μέσω του ΠΜΔ ανέρχονται στις 22.436 έναντι των 16.544 του 2022.
Προθεσμίες/Διαδικασία
Οι υποψήφιοι θα μπορούν με τον 8ψήφιο κωδικό εξετάσεων και τον προσωπικό κωδικό ασφαλείας (password) – που τους έχει δοθεί από το Λύκειό τους – να επισκέπτονται την ηλεκτρονική διεύθυνση https://michanografiko.it.minedu.gov.gr και να επιλέγουν προς συμπλήρωση το ΜΔ ή/και το ΠΜΔ. Ανάλογη διαδικασία θα ακολουθείται και από τους υποψηφίους των θέσεων των ΔΙΕΚ που δεν έλαβαν μέρος σε Πανελλαδικές Εξετάσεις. Με το ΠΜΔ επιχειρείται να δοθεί κύρος στις σπουδές των ΔΙΕΚ, με το βαθμό απολυτηρίου να αποτελεί το βασικό κριτήριο επιλογής για τους υποψηφίους. Υπενθυμίζεται ότι οι απόφοιτοι που ενδιαφέρονται για τα ΔΙΕΚ, εκτός από το παράλληλο μηχανογραφικό, μπορούν να υποβάλουν και επιπλέον/ανεξάρτητη αίτηση – συνήθως μέχρι και τα τέλη Αυγούστου – κατόπιν πρόσκλησης του αρμόδιου φορέα (ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη τη Δευτέρα 19.06.2023 στις 18:00 και λήγει την Πέμπτη 31.08.2023 στις 23:59 η υποβολή αιτήσεων για τα ΙΕΚ της ΔΥΠΑ). Το ηλεκτρονικό ΜΔ ή/και το ΠΜΔ μπορεί να αποθηκεύεται προσωρινά (Προσωρινή Αποθήκευση) μέχρι και τη Δευτέρα 17 Ιουλίου 2023 και ώρα 24:00 οπότε και θα πρέπει να υποβάλλεται οριστικά (Οριστικοποίηση). Η διαδικασία των φετινών Πανελλαδικών Εξετάσεων αναμένεται να ολοκληρωθεί στο διάστημα 26-28 Ιουλίου 2023 με την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής και των ονομάτων των επιτυχόντων στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Στις ίδιες ημερομηνίες θα ανακοινωθούν και τα αποτελέσματα για τα ΔΙΕΚ.
Μηχανογραφικό Δελτίο (ΜΔ) για εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση
Οι συνεχείς αλλαγές των τελευταίων χρόνων στη δομή και στον τρόπο πρόσβασης της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης δημιουργεί διαρκώς νέα δεδομένα στον ακαδημαϊκό χάρτη αλλά και στον τρόπο συμπλήρωσης του ΜΔ. Έτσι μετά τη δυνατότητα σε τμήματα πενταετούς φοίτησης να παρέχουν πτυχία Integrated Masters (ενιαίος και αδιάσπαστος τίτλος σπουδών μεταπτυχιακού επιπέδου- ν. 4485/2017), την πανεπιστημιοποίηση των ΤΕΙ (ν.4610/2019), και την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ) του 2021, «πρεμιέρα» την περσινή χρονιά έκανε ο νέος τρόπος υπολογισμού μορίων με το κάθε τμήμα να έχει τη δυνατότητα να ορίζει δικό του συντελεστή βαρύτητας για καθένα από τα Πανελλαδικώς εξεταζόμενα μαθήματα. Πέραν των παραπάνω, επίκειται και νέα «αναδιάταξη» του χάρτη της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αναλογιζόμενοι τόσο το περιεχόμενο του ν. 4957/2022 (ΦΕΚ Α’ 141/21.7.2022) όσο και τις πρόσφατες οδηγίες της ΕΘΑΑΕ (πρώην ΑΔΙΠ) προς τις διοικήσεις των Πανεπιστημίων περί ίδρυσης, συγχώνευσης, κατάργησης και μεταβολής έδρας των ΑΕΙ (βλ λεπτομέρειες παρακάτω στην περίπτωση 9).
Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής (ΕΒΕ)
«Πρωταγωνιστής» και στη φετινή διαδικασία επιλογής των υποψηφίων για εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αναμένεται να είναι η ΕΒΕ (Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής), λόγω της οποίας στα δύο πρώτα χρόνια εφαρμογής της από τις προσφερόμενες θέσεις έμειναν κενές (κυρίως σε περιφερειακά τμήματα) οι 17.345 το 2021 και οι 10.967 το 2022. Παράλληλα αφαίρεσε από τους υποψηφίους τη δυνατότητα επιλογής των τμημάτων για τα οποία δε συγκέντρωσαν τα μόρια της ΕΒΕ τους ή ακόμα και τη δυνατότητα γενικής υποβολής ΜΔ (για τους υποψηφίους που δεν συγκέντρωσαν τα μόρια ΕΒΕ κανενός τμήματος). Υπενθυμίζεται ότι σύμφωνα με το ΥΠΑΙΘ η ΕΒΕ θεσπίστηκε για τη θωράκιση του κύρους και της έγκαιρης ολοκλήρωσης των Πανεπιστημιακών σπουδών, αφού μέχρι πρότινος εισάγονταν φοιτητές με βαθμούς αρκετά κάτω από τη βάση του 10, ενώ σχεδόν το 30% των φοιτητών δεν αποφοιτούσε ποτέ.
Πτυχίο: Διαβατήριο για την αγορά εργασίας(;)
Οι υποψήφιοι βρίσκονται ήδη σε μια διεργασία διερεύνησης των επιλογών τους στο ΜΔ, μέσω του οποίου θα επιλέξουν το τμήμα σπουδών για την απόκτηση πτυχίου που θα αποτελέσει το «διαβατήριο» για την αγορά εργασίας. Βέβαια, υπάρχουν και περιπτώσεις όπου ο πτυχιούχος δε θα ασκήσει ποτέ επάγγελμα σχετικό με το πτυχίο του. Ακόμα και στην περίπτωση αυτή όμως, οι σπουδές προσφέρουν στο νέο γνώσεις και δεξιότητες που θα εφαρμοστούν σε αρκετές πτυχές της ζωής του αλλά και σε οποιαδήποτε δουλειά βρεθεί να κάνει. Ο υποψήφιος, στην ηλικία των 18 χρονών, θα πρέπει να συνδυάσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις επιδόσεις του (μόρια), με τα ενδιαφέροντά και τις αξίες του, καθώς και μια σειρά άλλων παραμέτρων όπως, τις προβλέψεις για τα επαγγέλματα του «μέλλοντος», τη δυνατότητα μετεγγραφής/μετακίνησης, τη οικονομική δυνατότητα «μετοίκησης» σε πόλη διαφορετική από τον τόπο μόνιμης κατοικίας του, κ.ά. , για να ολοκληρώσει τη συμπλήρωση/οριστικοποίηση του ΜΔ η οποία πιθανότατα θα καθορίσει και την επαγγελματική του σταδιοδρομία.
Συμπλήρωση Μηχανογραφικού Δελτίου (ΜΔ)
Με εξαίρεση τους υποψήφιους με πολύ υψηλές βαθμολογίες και στοχευμένες επιλογές, που φαινομενικά έχουν ευκολότερο έργο, για τους υπόλοιπους η συμπλήρωση του ΜΔ πάντοτε αποτελεί μια σύνθετη και δύσκολη διαδικασία κατά την οποία καλούνται να απαντήσουν σε πολλά και σύνθετα ερωτήματα. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις υποψηφίων που, χωρίς να δώσουν τη δέουσα προσοχή στη διαδικασία συμπλήρωσης, εισήχθησαν σε τμήμα το οποίο επιθυμούσαν λιγότερο έναντι κάποιου άλλου που επιθυμούσαν περισσότερο και θα μπορούσαν να είχαν εισαχθεί εάν είχαν συμπληρώσει σωστά το ΜΔ. Με το πλήθος των επιλογών των υποψηφίων να εξαρτάται πλέον από την ΕΒΕ τμημάτων και (όπου απαιτείται) την ΕΒΕ ειδικών μαθημάτων/πρακτικών δοκιμασιών, θα επιχειρήσουμε – μέσω της εμπειρίας που έχουμε αποκομίσει κατά την πολυετή ενασχόληση μας με θέματα εκπαίδευσης και επαγγελματικού προσανατολισμού – να βοηθήσουμε στην επίλυση του «γρίφου» της συμπλήρωσης του ΜΔ παραθέτοντας μια σειρά οδηγιών/συμβουλών για την απάντηση των ακόλουθων βασικών ερωτημάτων :
- «πώς θα επιλέξω σχολή;» και,
- «πως θα δηλώσω τις προτιμήσεις μου στο ΜΔ;»
που απασχολούν κάθε χρόνο τους υποψηφίους.
α. «Πώς θα επιλέξω σχολή;»
Έχει καθιερωθεί η αντίληψη ότι όσο πιο υψηλή βάση έχει μια σχολή τόσο «καλύτερη» είναι, αγνοώντας το γεγονός ότι η βάση εκφράζει απλά τη ζήτηση/ενδιαφέρον που υπάρχει από τους υποψηφίους για κάθε τμήμα. Μια ζήτηση η οποία εξαρτάται από:
- το κύρος του Πανεπιστημίου,
- το αντίκρισμα που έχει το αντικείμενο σπουδών του τμήματος στην αγορά εργασίας, και
- την πόλη που βρίσκεται το τμήμα (μεγαλύτερη πόλη σημαίνει και μεγαλύτερη βάση για τμήματα με κοινό πρόγραμμα σπουδών, κυρίως λόγω του κόστους ζωής μακριά από τον τόπο μόνιμης κατοικίας).
Αγνοώντας τα παραπάνω και πιστεύοντας ότι η βάση της σχολής εκφράζει και την «αξία» της, ο υποψήφιος συνήθως ιεραρχεί τις επιλογές του στο ΜΔ έχοντας ως κριτήριο τις βάσεις των σχολών των προηγούμενων ετών. Αυτό, αρκετές φορές, οδηγεί στην εισαγωγή του υποψηφίου σε τμήμα «δεύτερης προτεραιότητας» και όχι σε τμήμα που πιθανόν να το «ήθελε» περισσότερο. Π.χ. έστω υποψήφιος που ενδιαφέρεται κυρίως για τμήματα Πληροφορικής (ΤΠ) και δευτερευόντως για τμήματα Οικονομίας (ΤΟ). Μελετώντας τις βάσεις του προηγούμενου έτους παρατηρεί ότι η βάση ενός ΤΟ είναι υψηλότερη από τις βάσεις όλων των ΤΠ και για να μη «χαραμίσει» τα μόριά του δηλώνει ως 1η επιλογή το ΤΟ και αμέσως μετά κάποιο ΤΠ. Μετά την ανακοίνωση των βάσεων εισάγεται στο ΤΟ που ήταν και η 1η επιλογή του – αλλά όχι και πρώτης προτεραιότητάς του – ενώ «χάνει» το ΤΠ που το «ήθελε» περισσότερο αλλά το είχε 2η επιλογή και θα μπορούσε να εισαχθεί αφού αρκούσαν τα μόριά του.
Για να αποφευχθούν λάθη όπως το παραπάνω, ο υποψήφιος αφού επισκεφτεί την ηλεκτρονική πλατφόρμα και προβεί σε πρόχειρη εκτύπωση του ΜΔ του – στο οποίο θα εμφανίζονται μόνο τα τμήματα για τα οποία η μέση επίδοσή του είναι μεγαλύτερη ή ίση της ΕΒΕ τους – θα πρέπει :
- να καθορίσει τις ομάδες τμημάτων (ομοειδή τμήματα) ΟΤ που τον ενδιαφέρουν (π.χ. ΟΤ Οικονομίας, ΟΤ Πληροφορικής),
- να ιεραρχήσει τις ΟΤ σε φθίνουσα σειρά προτίμησης (π.χ. ενδιαφέρον κυρίως για την ΟΤ Πληροφορικής και δευτερευόντως για την ΟΤ Οικονομίας), και
- σε κάθε ΟΤ να τοποθετήσει, επίσης σε φθίνουσα σειρά ενδιαφέροντος, τα επιμέρους τμήματα – της συγκεκριμένης ΟΤ – που επιθυμεί.
Κατά τη διάρκεια αναζήτησης/ομαδοποίησης σχολών και την ιεράρχηση τους ο υποψήφιος θα πρέπει :
- Να εστιάσει κυρίως σε τμήματα σχολών που οδηγούν σε επαγγέλματα που συνδυάζουν τις ικανότητες/δεξιότητες και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Τα στοιχεία αυτά αποτελούν και τους βασικότερους παράγοντες τόσο για την πραγματική επιθυμία του υποψηφίου, όσο και για ένα επιτυχημένο εργασιακό βίο. Συνήθως, οι υποψήφιοι που δε λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς τους, είτε εγκαταλείπουν τις σπουδές τους, είτε ακολουθούν εργασία που δεν έχει σχέση με το αντικείμενο των σπουδών τους.
- Να μελετήσει με προσοχή την αποστολή, το πρόγραμμα και τις κατευθύνσεις σπουδών καθώς και τα επαγγελματικά δικαιώματα/συνδεόμενα επαγγέλματα κάθε τμήματος, αφού ενδέχεται κάποια από τα διαθέσιμα τμήματα :
- να έχουν μαθήματα στα οποία ο υποψήφιος αδυνατεί να ανταπεξέλθει,
- να τα αγνοεί – κυρίως λόγω του τίτλου τους – παρότι ταιριάζουν στην ομάδα σχολών που επιθυμεί. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα τμήματα Πληροφορικής των ΟΠΑ (Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθήνας), ΠΑΠΕΙ (Πανεπιστήμιο Πειραιά) και ΠΑΜΑΚ (Πανεπιστήμιο Μακεδονίας) όπου οι απόφοιτοι εκτός από την ένταξή τους στον κλάδο ΠΕ 86 καθηγητών Πληροφορικής, εγγράφονται και στο Οικονομικό Επιμελητήριο Ελλάδας ως οικονομολόγοι,
- να έχουν ίδιο όνομα αλλά να οδηγούν σε διαφορετικά επαγγελματικά δικαιώματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα τμήματα Βιοϊατρικών Επιστημών όπου οι απόφοιτοι του ΔΙΠΑΕ (Διεθνές Πανεπιστήμιο Ελλάδας) αποκτούν επαγγελματικά δικαιώματα του πτυχιούχου Ιατρικών Εργαστηρίων σε αντίθεση με τους απόφοιτους του ΠΑΔΑ (Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής) όπου οι απόφοιτοι ανάλογα με την κατεύθυνση σπουδών που επιλέγουν, αποκτούν επαγγελματικά δικαιώματα του πτυχιούχου είτε Ιατρικών Εργαστηρίων, είτε Αισθητικής & Κοσμητολογίας, είτε Ακτινολογίας & Ακτινοθεραπείας, είτε Οδοντικής Τεχνολογίας, είτε Οπτικής & Οπτομετρίας.
- Να ενημερωθεί για τη διάρκεια σπουδών των τμημάτων που ανήκουν στην ΟΤ που ενδιαφέρεται, προτιμώντας τα τμήματα πενταετούς φοίτησης τα οποία και απονέμουν πτυχίο Integrated Master που τοποθετείται στην ίδια βαθμίδα (επίπεδο 7) του Εθνικού Πλαισίου Προσόντων (ΕΠΠ) και του αντίστοιχου Ευρωπαϊκού Πλαισίου Προσόντων (EQF) με το μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών (Master). Οι κάτοχοι Integrated Masters δεν απαιτείται πλέον να λάβουν μεταπτυχιακό τίτλο για την εκπόνηση διδακτορικής διατριβής ώστε να μεταβούν στην ανώτερη βαθμίδα 8 του ΕΠΠ & EQF που τοποθετούνται οι κάτοχοι Διδακτορικού τίτλου. Όσον αφορά το δημόσιο τομέα – οι κάτοχοι του εν λόγω τίτλου σπουδών – στις προκηρύξεις του ΑΣΕΠ βαθμολογούνται με 90 μονάδες πλέον των μονάδων που λαμβάνουν από το απαιτούμενο πτυχίο (άρθρο 29 του ν. 4765/2021), και κατά τη διαδικασία επιλογής προϊσταμένων – σύμφωνα με τις διατάξεις του Υπαλληλικού Κώδικα (άρθρο 85 Υ.Κ. ν.3528/2007, όπως ισχύει) – μοριοδοτούνται με 150 μόρια. Μέχρι σήμερα 87 τμήματα 16 ελληνικών πανεπιστημίων πενταετούς φοίτησης παρέχουν πτυχίο Integrated Master βάσει του νόμου 4485/2017 (άρθρο 46, δείτε εδώ τα τμήματα).
- Αν δικαιούται μετεγγραφή είτε ως αδελφός/-ή φοιτητή/-τριας, είτε ως μέλος οικονομικά αδύναμης οικογένειας (κοινωνικά/οικονομικά κριτήρια), είτε ως ειδική κατηγορία (άτομα με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω , σοβαρές παθήσεις μελών της οικογένειας του φοιτητή, κ.α.) βάσει του ν. 4692/2020 (άρθρα 72 έως και 81, ΦΕΚ τ. A’ 111/12.06.2020) να μελετήσει και τις αντιστοιχίες των τμημάτων που εμφανίζονται στο ΜΔ του. Για το ακαδημαϊκό έτος 2023-24 οι αντιστοιχίες καθορίζονται στην ΥΑ 69980/Ζ1 (ΦΕΚ Β’ 4002/22.6.2023). Προαπαιτούμενο για την υποβολή αίτησης μετεγγραφής είναι η συγκέντρωση αριθμού μορίων μεγαλύτερου ή ίσου της «βάσης μετεγγραφής». Ως «βάση μετεγγραφής» θεωρείται ο αριθμός των μορίων, ο οποίος προκύπτει από τον αριθμό των μορίων της βάσης εισαγωγής κάθε Τμήματος αφαιρουμένου του αριθμού των 2.750 μορίων. Επισημαίνεται ότι ποσοτικός περιορισμός στον αριθμό μετεγγραφών τίθεται μόνο για την κατηγορία των οικονομικών/κοινωνικών κριτηρίων (15% των θέσεων των εισακτέων του κάθε τμήματος).
Αν ο φοιτητής δεν καταφέρει να πετύχει τη μετεγγραφή που αιτείται, του δίνεται η δυνατότητα «μετακίνησής» του σε άλλη σχολή του πεδίου του, που δεν είναι αντίστοιχη με τη σχολή εισαγωγής του υποβάλλοντας αντίστοιχη αίτηση. Η αίτηση μετακίνησης υποβάλλεται ταυτόχρονα με την αίτηση μετεγγραφής, και εξετάζεται μόνο σε περίπτωση που δε πραγματοποιηθεί η αιτούμενη μετεγγραφή του. Η αίτηση μετακίνησης δύναται να περιλαμβάνει – με σειρά προτίμησης- έως πέντε Τμήματα δύο το πολύ διαφορετικών Περιφερειακών Ενοτήτων, του ίδιου επιστημονικού πεδίου. Τα Τμήματα, τα οποία δύναται να δηλώσει ο φοιτητής είναι αυτά τα οποία είχε δηλώσει κατά την υποβολή του ΜΔ του και για τα οποία συγκεντρώνει τα μόρια της βάσης εισαγωγής. - Να ενημερωθεί για μελέτες που γίνονται σε Ελλάδα και εξωτερικό (π.χ. ΣΕΒ, Deloitte, ManPowerGroup) σχετικά με τα επαγγέλματα με θετικές προοπτικές στην αγορά εργασίας. Στην πλειονότητα τους, οι μελέτες αυτές αναφέρονται στις αλλαγές που επιφέρει στην αγορά εργασίας η 4η βιομηχανική επανάσταση (ψηφιακός μετασχηματισμός των πόρων και διαδικασιών μιας επιχείρησης) εστιάζοντας στη διεπιστημονικότητα και τις ψηφιακές δεξιότητες των εργαζομένων. Έτσι θα εμφανίζονται ολοένα και περισσότερες θέσεις εργασίας για υπολογιστική γλωσσολογία, IT expertise, ψηφιακή εγκληματολογία, νευροπληροφορική, βιοστατική, Data Analysis, Τεχνητή Νοημοσύνη & Συστήματα Ελέγχου κτλ. Στον αντίποδα, δεν πρέπει να λησμονείται ότι η σύγχρονη αγορά εργασίας – σε συνδυασμό και με διάφορους αστάθμητους παράγοντες (βλ πανδημία) – διαφοροποιείται ταχύτατα με συνέπεια, κανείς να μην μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια και ακρίβεια τις μελλοντικές εξελίξεις. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρεται το επάγγελμα του Πολιτικού Μηχανικού που αν και για δεκαετίες χαρακτηριζόταν από θετικό ισοζύγιο απασχόλησης, η οικονομική κρίση του 2010 το οδήγησε στα αζήτητα, με το θετικό πρόσημο του ισοζυγίου εσχάτως να ανακτάται και πάλι.
- Να μην παρασυρθεί από τα μόρια προηγούμενων χρόνων, τα οποία και δεν αντικατοπτρίζουν πάντα και τις προοπτικές απορρόφησης στην αγορά εργασίας, αλλά ενδεχομένως ούτε και την πραγματική επιθυμία του και τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του. Αρκετά χαμηλόβαθμα τμήματα αποτελούν ευκαιρίες για την αγορά εργασίας, ενώ κάποια υψηλόβαθμα είναι κορεσμένα με αποτέλεσμα οι πτυχιούχοι τους είτε να υποαπασχολούνται, είτε να αποκαθίστανται επαγγελματικά αρκετά χρόνια μετά την αποφοίτησή τους. Ενδεικτικά αναφέρεται το παράδειγμα των συνοδευόμενων από κύρος και γόητρο τμημάτων Ιατρικής που – αν και διαχρονικά είναι από τα πλέον υψηλόβαθμα της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης – οι πτυχιούχοι τους μετά από 6 χρόνια σπουδών, για την απόκτηση ειδικότητας (διάρκειας από 4 έως και 7 χρόνια) εντάσσονται σε λίστες αναμονής που σε κάποιες περιπτώσεις φτάνουν τα 5-6 χρόνια. Και όλα αυτά με τους μόνιμους διορισμούς στα Νοσοκομεία να είναι από ανύπαρκτοι έως ελάχιστοι και οι μισθοί πενιχροί, με αποτέλεσμα αρκετοί πτυχιούχοι να καταφεύγουν στο εξωτερικό για ειδίκευση και εργασία (brain drain).
- Να προτιμήσει σχολές γενικής φύσης και όχι εξειδίκευσης την οποία καλύτερα να αναζητήσει σε επίπεδο μεταπτυχιακών σπουδών που πλέον ακολουθεί, πριν βγει στην αγορά εργασίας, το μεγαλύτερο ποσοστό των πτυχιούχων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Επιλέγοντας ο υποψήφιος τις πρώτες σπουδές του σε σχολές γενικής φύσης :
- έχει όλη τη χρονική άνεση να δει ποιος κλάδος εξειδίκευσης των βασικών του σπουδών ταιριάζει καλύτερα στα ενδιαφέροντά του, και
- μπορεί να δει τι «ζητάει» περισσότερο η αγορά εργασίας λίγο πριν αποφοιτήσει και σε σαφώς μικρότερο πλέον χρονικό ορίζοντα σε σχέση με τις έρευνες που μελέτησε όταν συμπλήρωνε το ΜΔ.
Μέσω του μεταπτυχιακού ο πτυχιούχος μπορεί να επιτύχει τη διεπιστημονικότητα γνώσεων και δεξιοτήτων που αναζητά πλέον η αγορά εργασίας, αλλά και ν’ αλλάξει εντελώς το αντικείμενο των βασικών σπουδών του δημιουργώντας πολλές εναλλακτικές καριέρας.
- Όταν επιλέγει/ιεραρχεί τμήματα με ίδια επαγγελματικά δικαιώματα να δώσει υψηλότερη προτεραιότητα σε τμήματα με κύρος στην αγορά εργασίας. Ένα από τα μέσα «μέτρησης της κύρους» ενός πτυχίου είναι και οι αξιολογήσεις/κατατάξεις των καλύτερων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων παγκοσμίως από διεθνείς οργανισμούς. Η αξιολόγηση βασίζεται σε ένα ευρύ φάσμα κριτηρίων που εστιάζουν κυρίως στην απήχηση και φήμη της έρευνας του τμήματος σε διεθνές και εθνικό επίπεδο , στον αριθμό των δημοσιεύσεων και του δείκτη απήχησης τους, στα συνέδρια που έχουν διοργανωθεί, και στις διεθνείς συνεργασίες. Ένας από τους κορυφαίους και γνωστότερους οργανισμούς αξιολόγησης είναι ο Shanghai Ranking Consultancy που δημοσιεύει κάθε χρόνο λίστες κατάταξης Πανεπιστημίων ανά επιστημονικό κλάδο.
- Να αναζητήσει πληροφορίες σχετικά με τη βιωσιμότητα των περιφερειακών κυρίως τμημάτων με χαμηλό ποσοστό κάλυψης θέσεων κατά το προηγούμενο ακαδημαϊκό έτος, αφού επίκεινται νέες αλλαγές στον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας μας με κύρια χαρακτηριστικά:
- τις καταργήσεις και συγχωνεύσεις τμημάτων,
- την αναμόρφωση των προγραμμάτων σπουδών, και
- τη θεσμοθέτηση (βλ. ν. 4957/2022 άρθρο 73) Τμημάτων Εφαρμοσμένων Επιστημών και Τεχνολογίας με διάρκεια σπουδών επτά ακαδημαικών εξαμήνων – εκ των οποίων το τελευταίο πρακτικής άσκησης – γεγονός που ενδεχομένως να οδηγήσει σε μια νέα κατηγοριοποίηση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μετά την κατάργηση των ΤΕΙ με το ν.4610/2019.
Μέσω της διερεύνησης αυτής ο υποψήφιος θα αποφύγει ενδεχόμενη κατάσταση μελλοντικής μετάβασης του σε τμήμα ή/και πόλη διαφορετικό/κή από αυτό/τήν που αρχικά θα εισαχθεί, λόγω πιθανής κατάργησης ή συγχώνευσης ή αλλαγής μορφής/δομής του τμήματος που φοιτά. Επισημαίνεται ότι:
- με το ΠΔ 52/2022 (ΦΕΚ Α’ 131-7.7.2022) είχαμε «Ίδρυση, Κατάργηση, Συγχώνευση, Μετονομασία και Μεταβολή έδρας Τμημάτων στο Πανεπιστήμιο Πατρών», με τους φοιτητές των τμημάτων που καταργήθηκαν και συγχωνεύθηκαν να εντάσσονται από 1-9-2022 στα τμήματα που προέκυψαν από τη συγχώνευση.
- βάσει του ν. 4957/2022 τα ΑΕΙ δύνανται να συγχωνεύονται, κατατέμνονται, μετονομάζονται, μεταβάλλουν την έδρα τους, απορροφώνται από άλλο ΑΕΙ ή να καταργούνται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται ύστερα από πρόταση των Υπουργών Παιδείας και Θρησκευμάτων, Οικονομικών και Εσωτερικών. Ένας από τους λόγους που μπορεί να οδηγήσει στις παραπάνω μεταβολές είναι και «ο δυσανάλογα μεγάλος ή μικρός ετήσιος αριθμός φοιτητών ή αποφοίτων του ΑΕΙ σε σύγκριση με τον αριθμό των μελών Διδακτικού Ερευνητικού Προσωπικού (ΔΕΠ), καθώς και η ιδιαίτερα χαμηλή προτίμηση για εισαγωγή στα προγράμματα σπουδών τυπικής εκπαίδευσης που παρέχει.» (άρθρο 5).
- το τρέχον ακαδημαϊκό έτος η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ, πρώην ΑΔΙΠ) έθεσε προς τις διοικήσεις των Πανεπιστημίων κάποια κριτήρια συγχώνευσης και κατάργησης τμημάτων ΑΕΙ όπου μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται: « 1. η γεωγραφική εγγύτητα/απομόνωση από κύριες ακαδημαϊκές δομές, 2. η χαμηλή ελκυστικότητα ή προτίμηση υποψηφίων 3. Τα υψηλά ποσοστά διαρροής φοιτητών λόγω μετεγγραφών ή αποχωρήσεων, και 4. οι χαμηλές επιδόσεις φοιτητών και ο χαμηλός ρυθμός αποφοίτησης.».
- Να μη λησμονεί ότι η επιλογή για τα τμήματα σχολών της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πραγματοποιηθεί σε δύο φάσεις. Κατά την πρώτη φάση – αμέσως μετά την ανακοίνωση των ΕΒΕ για κάθε τμήμα και ειδικό μάθημα – δίνεται η δυνατότητα δήλωσης στο ΜΔ των τμημάτων των οποίων η μέση επίδοση του υποψηφίου υπερβαίνει την ΕΒΕ τους συνυπολογίζοντας όπου απαιτείται και την ΕΒΕ ειδικού μαθήματος ή πρακτικών δοκιμασιών (αγωνίσματα για ΤΕΦΑΑ) , χωρίς αυτό να σημαίνει και βεβαιότητα εισαγωγής στα συγκεκριμένα τμήματα. Ακολουθεί η ανακοίνωση των βάσεων και των τμημάτων στα οποία εισάγονται οι υποψήφιοι (β’ φάση) βάσει των μορίων που συγκέντρωσαν.
β. «Πώς θα συμπληρώσω το ΜΔ;»
Αφού πλέον – σύμφωνα με τα παραπάνω – ο υποψήφιος θα έχει καταλήξει στην ιεράρχηση των ομάδων τμημάτων ΟΤ που τον ενδιαφέρουν καθώς και στην ιεράρχηση των επιμέρους τμημάτων κάθε ομάδας, τα οποία και έχει καταγράψει πρόχειρα σε χαρτί, σειρά παίρνει η συμπλήρωση του ΜΔ. Έστω ότι κατά τη διαδικασία αναζήτησης/ομαδοποίησης τμημάτων ο υποψήφιος έχει καταλήξει στην ΟΤ πληροφορικής (ΟΤΠ) και στην ΟΤ οικονομίας (ΟΤΟ) με προτεραιότητα στην ΟΤ Πληροφορικής (ΟΤΠ). Αν η ΟΤΠ περιέχει σε φθίνουσα σειρά ενδιαφέροντος τα τμήματα Πληροφορικής: ΤΠ1, ΤΠ2, ΤΠ3 και η ΟΤΟ τα τμήματα Οικονομίας: ΤΟ1,ΤΟ2, ΤΟ3, ΤΟ4 τότε καταγράφοντας τις ΟΤ, και τα περιεχόμενα σε αυτές τμήματα σχολών σε φθίνουσα σειρά ενδιαφέροντος, θα έχει συνολικά καταλήξει σε:
ΟΤΠ (Ομάδα Τμημάτων Πληροφορικής)
ΟΤΠ_ΤΠ1 (1)
ΟΤΠ_ΤΠ2 (2)
ΟΤΠ_ΤΠ3 (3)
ΟΤΟ (Ομάδα Τμημάτων Οικονομίας)
ΟΤΟ_ΤΟ1 (4)
ΟΤΟ_ΤΟ2 (5)
ΟΤΟ_ΤΟ3 (6)
ΟΤΟ_ΤΟ4 (7)
όπου και ο αριθμός στην παρένθεση θα είναι και η τελική σειρά προτίμησης στο ΜΔ.
Καλή επιτυχία.
Νεκτάριος Ζουριδάκης
Διευθυντής ΓΕΛ Κισάμου